حق ارتفاق چگونه منتقل ميشود

حق ارتفاق چگونه منتقل ميشود؟

حق ارتفاق جداي از ملک نه قابل توقيف است نه قابل وثيقه گذاشتن و نه قابل نقل و انتقال. مثلاً اگر ملک الف جهت عبور و دسترسي به جاده اصلي داراي حق رفت و آمد در ملک ب باشد صاحب ملک الف نمي تواند بدون آنکه خود ملک را بفروشد حق عبور آن را در ملک ب به ديگري بفروشد يا بدون آنکه خود ملکش را در وثيقه طلبکارش بگذارد حق عبور آن را در وثيقه طلبکار قرار دهد. (همه چيز بايد با خود ملک باشد، ملک را بفروشي حق عبور هم منتقل مي شود وگرنه هيچ جوره منتقل نمي شود).

فقط در يک مورد مي توان بدون انتقال خود ملک حق ارتفاق آن مانند حق عبور را منتقل نمود. توان در جايي است که مالک ملک الف (صاحب حق ارتفاق حق عبورش را که در ملک ب دارد به مالک ملک ب (ملک مورد حق ارتفاق) منتقل کند. نتيجه اين انتقال از بين رفتن حق عبور است. [يک قاعده با يک استثناء] مالکيت ما في الذمه/ طرف مي شود من عليه حق و ذيحق و حق ارتفاق ساقط مي شود.

نکته: اگر يکي از دو ملکي که حق ارتفاق را شکل داده اند از بين برود حق ارتفاق نيز از بين خواهد رفت. مانند اينکه يکي از اين دو ملک در اثر رانش زمين يا پيشروي آب دريا از بين برود.

در صورت نياز به مشاوره حقوقي با ما از صفحه مشاوره حقوقي در تماس باشيد.

حق ارتفاق در چه صورت از بين ميرود؟

ماده 101 و 106: مالک ملکي که مورد حق ارتفاق است. مثلاً محل عبور ملک همسايه مي باشد يا ملک همسايه حق دارد از آب چشمه يا چاه او استفاده کند، نمي تواند آن حق ارتفاق را تضييع کند يعني به صورت کلي از بين ببرد. مثلاً چاه آب را نابود کند يا جلوي راه عبور همسايه ديوار بکشد. همچنين او نمي تواند آن حق ارتفاق را تعطيل کند يعني به صورت موقت مانع از استفاده از آن شود مثلاً جلو راه عبور همسايه مصالح ساختماني بريزد. پس نتيجه مي گيريم حق بعد از ايجاد از بين نمي رود مگر اينکه قانون تصريح کند.
ماده 102 و 103: چه ملکي که صاحب حق ارتفاق است. مانند حق عبور و چه ملکي که مورد حق ارتفاق است مثلاً عبور از آن صورت مي گيرد. چنانچه منتقل شود حق عبور به قوت خود باقيست مگر اينکه برخلاف آن توافق شود. اصولاً انتقال حق ارتفاق را از بين نمي برد. همچنين اگر ملکي که داراي حق عبور است بين چند شريک مشترک باشد و آن ملک تقسيم شود. همچنان که از تقسيم شرکاي سابق مي توانند از ملک همسايه عبور کنند مگر اينکه برخلاف آن توافق مي شود. مثلاً توافق شود که فقط يکي از آنها حق عبور از ملک همسايه را دارد

راههاي ايجاد حق ارتفاق :

1? قرارداد (ماده 94): يعني مالک دو ملک با يکديگر قراردادي ببندند و مثلاً به يکديگر حق عبور از ملک خود را جهت دسترسي به جاده اصلي بدهد، چه اين قرارداد رايگان باشد و چه معرض.
2? اماره تصرف (ماده 95): يعني کسي که ساليان متمادي است از ملک ديگري عبور مي کند يا فاضلاب ملک خود را به سوي آن ملک تخليه مي کند و سابقه تصرف او معلوم نيست؛ اين اماره وجود حق ارتفاق اوست مگر اينکه خلاف آن ثابت شود.

در صورت نياز به وکيل حقوقي با ما از صفحه وکيل حقوقي در تماس باشيد.

3? ارتفاق طبيعي (ماده 97): در بعضي موارد حق ارتفاقي که بين دو ملک شکل مي گيرد به حکم طبيعت ايجاد ميشود. مثلاً راه عبور ملک بالا دست از ملک پايين دست مي باشد يا راه دسترسي زميني که در ساحل مي باشد زمين هاي اطراف آن مي باشد.
ماده 96/ همانگونه که قبلاً گفتيم کسي که مالک يک مال است مانند زمين، مالک محتويات و آنچه در درون زمين است، مي باشد. مانند چشمه (زيرزمين) مگر اينکه خلاف آن ثابت شود. (ماده 96)

 تفاوت حق انتفاع و اذن در انتفاع :

بين حق انتفاع با اذن در انتفاع [حق ست و اذن در ست] و حق ارتفاق و اذن در ارتفاق (حق عبور و اذن در عبور 4 تفاوت وجود دارد؛ اما در هر حال اذن ارتفاع است. يعني به صرف اراده اذن دهنده ايجاد مي شود و نيازي به قبول شخص مأذون ندارد.
1? حق در مقابل تکليف است. يعني اگر کسي به ديگري حق عبور از ملک خود را بدهد مکلف و متعهد است که همچنين به عبور او از ملک خود رضايت بدهد اما در اذن نه شخص اذن دهنده تعهد دارد و نه شخص مأذون حقي.
2? اگر کسي به ديگري حق بدهد نمي تواند از آن برگردد و مانع استفاده صاحب حق شود اما در اذن هروقت اذن دهنده بخواهد، مي تواند مانع استفاده مأذون شود. (ماده 98)
3? حق اصولاً قابل انتقال است. برخلاف اذن يعني شخص مأذوني که مثلاً به او اذن در عبور داده شده، نمي تواند آن اذن را به شخص ديگري بدهد.
4? حق مانند حق عبور نه با مرگ از بين مي رود و با نه ديوانگي؛ برخلاف اذن که با مرگ يا سفه و يا ديوانگي از بين مي رود.

خصوصيات دادن اذن چيست ؟

گفتيم که قاعدتاً اذن دهنده مي تواند هروقت که بخواهد از اذن خود برگردد و مانع از استفاده شخص مأذون شود. مگر در دو فرض: 1? رجوع از اذن مانع قانوني داشته و مستم ارتکاب جرم باشد. (ماده 108) مانند اذن دادن به شخصي جهت دفن ميت در زميني که رجوع از آن چون مستم نبش قبر است، ممنوع مي باشد. 2? مالک به صورت اام آوري حق رجوع از اذن را از خود سلب کند (ماده 120) مثلاً مالک ملک به ديگري اذن در عبور از زمين خود را بدهد پس با او قراردادي مانند بيع خانه يا انتقال حق سر قفلي ببندد و ضمن آن عقد لازم حق رجوع از اذن را از خود ساقط کند يا اينکه ضمن قرارداد بيع خانه به عنوان مثال خريدار اذن در عبور از زمين خود را بدهد.

نتيجه آنکه تا آن عقد لازم فسخ يا اقاله نشود اذن به قوت خود باقي است. يا اينکه مالک اذن در عبور دهد و به صورت يک جانبه و بدون هرگونه شرطي ضمن قرارداد حق رجوع را از خود به صورت ايقاعي ساقط کند. (با اراده يک جانبه خودش)

ماده 100/ اگر مجراي آب از ملکي عبور کند و به آن ملک ضرر بزند مالک ملکي که مجراي آب از آن عبور مي نمايد بايد آن را تغيير کند. اما اگر خرابي مجرا مانع رسيدن آب به ملک صاحب مجرا شود. صاحب مجرا بايد آن را تعمير کند در اينکه خرابي مجرا ضرري وارد کند، آيا مي توان از مالک ملک به صاحب مجرا خسارت گرفت اختلاف نظر است. برخلاف ظاهر قانون مدني به نظر دکتر کاتوزيان مي توان از صاحب مجرا خسارت خواست. (خسارت جبران شود)

نويسنده : ليلا عبادي

برگرفته از مجموعه مقالات تيم وکلاي موسسه حقوقي حامي دادگستر ساعد ، در صورت نياز به وکيل ملکي با ما در تماس باشيد.